O Φραντς Κάφκα, γεννημένος στην Πράγα, μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Αυστροουγγαρίας και πρωτεύουσα της Βοημίας στις 3 Ιουλίου 1883, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες του 20ου αιώνα. Εβραϊκής καταγωγής, έζησε στην σημερινή Τσεχία και έγραψε όλα τα βιβλία του στη γερμανική γλώσσα. Αν και κατά τη διάρκεια της ζωής του το έργο του δεν είχε αναγνωριστεί, τα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατό του, εδραιώθηκε η θέση του στην παγκόσμια λογοτεχνία, έχοντας χαρακτηριστεί ως ο σπουδαιότερος μοντερνιστής γερμανόφωνος πεζογράφος και το έργο του έχει αναλυθεί εκτενώς. Σήμερα, τα λόγια του συγγραφέα έχουν χαρακτηριστεί ως σύμβολο του αυξανόμενου άγχους του σύγχρονου ανθρώπου και της αποξένωσης σε έναν ακατάληπτο, εχθρικό και αδιάφορο κόσμο.
Σύντομη βιογραφία
Ήταν γόνος εβραϊκής μεσοαστικής οικογένειας, αγροτών από την πλευρά του πατέρα του, ο οποίος στην πορεία δραστηριοποιήθηκε στο χώρο του εμπορίου, και αστών από την πλευρά της μητέρας του. Το οικογενειακό όνομα Κάφκα, που στα τσέχικα σημαίνει κάργια, θα πρέπει να επιλέχθηκε από τους μακρινούς προγόνους τους, κατά τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν αναγκάστηκαν από τη νομοθεσία να εγκαταλείψουν τα εβραϊκά πατρώνυμά τους. Η μορφή του επιβλητικού και αυταρχικού πατέρα του, άσκησε ιδιαίτερη επίδραση στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του. Το συναίσθημα της ανικανότητας, ακόμη και στις πιο επαναστατικές του στιγμές, κατείχε ξεχωριστή θέση στα έργα του. Στα μαθητικά του χρόνια υπήρξε επιμελής και υποδειγματικός μαθητής με λιγοστές φίλιες και ιδιαίτερη αγάπη προς τη λογοτεχνία. Ενώ η εκπαίδευσή του υπήρξε κατά κύριο λόγο γερμανική, ενώ στη διάρκεια των μαθητικών του χρόνων ήρθε σε επαφή τόσο με την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα και παράδοση, όσο και με το έργο Γερμανών κλασικών της λογοτεχνίας, όπως του Γκαίτε. Αρχικά θέλησε να ακολουθήσει τον κλάδο των φυσικών επιστημών πολύ σύντομα όμως συνειδητοποίησε πως δεν είχε τις ικανότητες για να ακολουθήσει τον κλάδο της χημείας και μετεγγράφηκε στη Νομική, ενώ παράλληλα καλλιέργησε ακόμα περισσότερο την αγάπη του για τη λογοτεχνία. Καρπός αυτής της περιόδου είναι το πρώτο πεζογράφημα του Κάφκα, το οποίο έχει διασωθεί, η Περιγραφή ενός Αγώνα .
Εργάστηκε ως υπάλληλος ασφαλιστικών εταιρειών, εργασία η οποία δεν τον ικανοποιούσε, ενώ περιόριζε την προσωπική του ζωή και δυσκόλευε την ενασχόλησή του με τη συγγραφή, την οποία αποκαλούσε ως την ουσία – ευλογία και κατάρα παράλληλα – της ύπαρξής του. Αν και ο ίδιος ο Κάφκα ισχυριζόταν συχνά πως δεν ήταν καλός στη δουλειά του, οι αρκετές προαγωγές από τους εργοδότες του αποδεικνύουν πως υπήρξε μάλλον ευσυνείδητος και εργατικός υπάλληλος στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του.
Η υγεία του, ήδη από τα παιδικά του χρόνια, ήταν εύθραυστη και επιδεινωνόταν σταθερά, αναγκάζοντας τον αρχικά σε μακροχρόνιες άδειες και τέλος στην οριστική παραίτηση του από την εργασία του. Πέρασε σχεδόν τη μισή ζωή του σε νοσοκομεία και σανατόρια.
Ο Kafka έζησε εξαρτώμενος συναισθηματικά από τους γονείς του, τους οποίους λάτρευε και μισούσε ταυτόχρονα. Καμία από τις αποτυχημένες ερωτικές του σχέσεις κατάφερε να τον βγάλει από την εσωτερική του εξάρτηση. Παρότι το επιθυμούσε πολύ, δεν παντρεύτηκε ποτέ. Αποκαλούσε τη σεξουαλική επαφή «η τιμωρία του να είσαι μαζί», ενώ στα έργα του το σεξ συνδέεται συχνά με τη βρομιά ή την ενοχή. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η σχέση του με την Φελίτσε Μπάουερ (Felice Bauer), η οποία αποτελούσε μία ιδανική μορφή για εκείνον, γεγονός που αναδεικνύεται και μέσα από την ογκώδη αλληλογραφία του μαζί της, με την οποία αρραβωνιάστηκε δύο φορές. Η Μιλένα Γέσενκα υπήρξε άλλη μια σημαντική γυναίκα στη ζωή του, η οποία όμως ήταν παντρεμένη και δίσταζε να εγκαταλείψει το σύζυγό της για ένα νέο γάμο με τον Κάφκα, γεγονός που οδήγησε στη διάλυση της σχέσης τους, η οποία συντηρείτο κυρίως μέσα από επιστολές. Το καλοκαίρι του 1923 γνωρίζει την Ντόρα Ντιάμαντ, σύντροφός του μέχρι το τέλος της ζωής του.
Αν και οι ερωτικές του σχέσεις οδηγήθηκαν σε αποτυχία, ο Kafka είχε μια ενδιαφέρουσα κοινωνική ζωή, γνωρίστηκε με αρκετές προσωπικότητες από το χώρο της λογοτεχνίας και διανοούμενους της εποχής του, όπως οι συγγραφείς Franz Werfel και Max Brod.
Την Άνοιξη του 1924 η υγεία του επιδεινώνεται και πάλι. Στις 10 Απριλίου, μεταφέρθηκε στην Πανεπιστημιακή Κλινική της Βιέννης και μία εβδομάδα αργότερα, σε σανατόριο του Κήρλινγκ (πόλη κοντά στη Βιέννη), όπου πέθανε στις 3 Ιουνίου. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Πράγα, όπου ενταφιάστηκε στις 11 Ιουνίου, στο Νέο Εβραϊκό Νεκροταφείο, με παρουσία περίπου εκατό ατόμων.
Το συγγραφικό έργο του
Κανένα από τα έργα του δεν εκδόθηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του, και μόνο ύστερα από αρκετή δυσπιστία αποφάσισε να εκδώσει ένα μικρό κομμάτι ενός μυθιστορήματός του. Αντιθέτως προς την επιθυμία του όλα του τα ανέκδοτα έργα να καταστραφούν μετά το θάνατό του, ο φίλος του Max Brod αποφάσισε να τα εκδώσει. Τα πιο γνωστά του έργα είναι: Η Δίκη (1925), η οποία αφορά έναν άντρα που συλλαμβάνεται και αναμένει τη δίκη του, χωρίς να γνωρίζει την κατηγορία σε βάρος του. Το Κάστρο (1926) περιγράφει τις αδυσώπητες αλλά άκαρπες προσπάθειες του πρωταγωνιστή να κερδίσει την αναγνώριση από τις μυστηριώδεις αρχές που κυβερνούν από το κάστρο τους το χωριό όπου θέλει να εγκατασταθεί. Τέλος, το Αμέρικα (1927), δείχνει τον χωρίς τέλος αγώνα μιας νεαρής μετανάστριας να εξασφαλίσει μια θέση σε μια ξένη, ακατάληπτη χώρα. 
Σε όλα αυτά τα έργα, το μεστό ύφος του δημιουργεί μια εντυπωσιακή αντίθεση με τις λαβυρινθικές πλοκές του, τους οδηγούμενους από άγχος παραλογισμούς και τα ισχυρά καταπιεστικά σύμβολα του βασανισμού και της ανομίας που αποτελούν την ουσία του οράματος του συγγραφέα. Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να αναλυθεί το έργο του Kafka. Ο ίδιος του ο αφορισμός όμως μπορεί ίσως να δώσει τη μόνη λογική εξήγηση.
Τα έργα του Κάφκα αποτέλεσαν ένας είδος συμβόλου της αγωνίας του σύγχρονου ανθρώπου, μέσω της επαναλαμβανόμενης περιγραφής ενός ασφυκτικού, γραφειοκρατικού και συχνά παράλογου περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο δρουν οι ήρωες του. Σε όλα αυτά τα έργα, το μεστό ύφος του δημιουργεί μια εντυπωσιακή αντίθεση με τις λαβυρινθικές πλοκές του, τους οδηγούμενους από άγχος παραλογισμούς και τα ισχυρά καταπιεστικά σύμβολα του βασανισμού και της ανομίας που αποτελούν την ουσία του οράματος του συγγραφέα. Ο όρος καφκικό, που έχει καθιερωθεί ως ορολογία, συμπυκνώνει την ατμόσφαιρα που αποπνέει το σύνολο του έργου του και χρησιμοποιείται σήμερα για τον χαρακτηρισμό κάθε έργου τέχνης που εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά. Τα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατό του, αρκετοί διακεκριμένοι λογοτέχνες προέβαλαν θετικά το έργο του, μεταξύ αυτών ο Άλντους Χάξλευ και ο Αλμπέρ Καμύ, ενώ ενδιαφέρον για τον Κάφκα έδειξαν και οι Γάλλοι υπαρξιστές. Μέχρι σήμερα το έργο του έχει γίνει αντικείμενο εκτενούς ανάλυσης και κριτικής.Εργογραφία
Συλλογές διηγημάτων
- Η Απόρριψη
- Το Σινικό Τείχος και άλλα διηγήματα- Σωφρονιστική Αποικία και άλλα διηγήματα
- Ο Ξαφνικός Περίπατος
- Στο Υπερώο
- Πρώτος πόνος
- Οι γιοι - Περιλαμβάνει τα έργα Η κρίση, Ο θερμαστής και Η μεταμόρφωση
Νουβέλες
- Η Μεταμόρφωση (Die Verwandlung - Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1915)
Μυθιστορήματα
- Η Δίκη (Der Prozeß - 1925)
- Ο Πύργος (Das Schloß - 1926)
- Αμερική ή Ο αγνοούμενος (Amerika - 1927)
Ημερολόγια, επιστολές και άλλα έργα
- Γράμματα στη Μιλένα
- Γράμματα στην Ότλα
- Γράμμα στον Πατέρα (ή Επιστολή προς τον πατέρα)
- Τα Ημερολόγια
- Αφορισμοί
- Κομμάτια από τετράδια και σκόρπια φύλλα
- Τα Μπλε Τετράδια - περιλαμβάνει αφορισμούς του Κάφκα καθώς και σκέψεις, σημειώσεις, ημερολογιακές καταχωρήσεις και συλλογισμούς
Ρήσεις
-« Ο δρόμος της αλήθειας περνάει πάνω από ένα σκοινί που δεν είναι τεντωμένο σε μεγάλο ύψος, αλλά ακριβώς λίγο πιο πάνω από τη γη. Φαίνεται περισσότερο να προορίζεται να σκοντάφτουν οι άνθρωποι, παρά να βαδίζουν πάνω σ’ αυτό.»
- « Όποιος δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τη ζωή του ενώ βρίσκεται στη ζωή χρειάζεται ένα χέρι για να αποκρούσει λίγο την απελπισία του για την τύχη του ... αλλά με το άλλο του χέρι μπορεί να καταγράψει αυτό που βλέπει ανάμεσα στα ερείπια.»
- « Όποιος κρατά τη ικανότητα να βλέπει την ομορφιά ποτέ δεν γερνά.»
- « Η συναναστροφή με τα ανθρώπινα όντα παρασύρει στην αυτο-παρατήρηση.»
- «Πιστεύοντας σε εξέλιξη δεν σημαίνει ότι πιστεύω ότι έχει γίνει ακόμα οποιαδήποτε πρόοδος.»
- «Πιστεύοντας με πάθος σε κάτι που ακόμη δεν υπάρχει, θα το δημιουργήσουμε. Το ανύπαρκτο είναι οτιδήποτε δεν επιθυμούμε αρκετά.»
-«Κάθε επανάσταση εξατμίζεται και αφήνει μόνο τη γλίτσα μιας νέας γραφειοκρατίας.»
-«Το κακό είναι ό, τι αποσπά.»
-«Όποιος ψάχνει δεν βρίσκει, αλλά εκείνος που δεν ψάχνει, θα βρεθεί.»
- «Κρυψώνες υπάρχουν αμέτρητες, διαφυγή μόνο μία, αλλά δυνατότητες διαφυγής, πάλι, υπάρχουν όσες και κρυψώνες.»
- «Πως μπορεί κάποιος να χαρεί τον κόσμο εάν καταφεύγει σε αυτόν για καταφύγιο;»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου